امام رضا(علیه السلام) در کلامی شریف و البته طولانی از امام سجاد (علیه السلام) نقل میفرمایند: اگر دیدید کسی اهل نماز و روزه است، گناه نمیکند و کارهای خوب هم انجام میدهد، عجله نکن، گولش را نخور، ممکن است عُرضۀ گناه کردن نداشته باشد.
بعد می فرماید: اگر کسی عرضۀ گناه کردن داشت، اما گناه نمیکرد، آرام باش، فریب نخور، ممکن است گناهی را ترک میکند، اما مرتکب گناه دیگری میشود. زیرا شهوات مردم مختلف است؛ یکی شهوت مال دارد، اما شهوت جنسی ندارد، یکی شهوت جنسی دارد، اما حرام نمیخورد.
سپس می فرماید: اگر کسی هیچ گناهی نکرد، عجله نکن، گولش را نخور، ممکن است عقل درست و حسابی نداشته باشد.
بعد می فرماید: اگر کسی عقل درست و حسابی هم داشت، فریب نخور، ببین آیا هوای نفسش مسلط بر عقلش است، یا عقلش مسلط بر هوای نفس است؟
حضرت(علیه السلام) در انتهای بحث مثال میزند و میفرماید: مانند کسی که حبّ مقام دارد، یک دفعهای با یک هوس و هوای حبّمقام، کلّ مراتب ایمانی قبلش را نابود میکند. حدیث عجیبی است.
امام (علیه السلام) درادامه میفرماید وقتی به چنین آدمی میگویی: «إتَّقِ الله»؛ از خدا بترس، ناراحت میشود.
«اَخَذَتهُ العِزَّة»؛ به غرورش برمیخورد، میگوید «به من میگویی با تقوا باشم؟ تا حالا کسی از من گناه ندیده.»
بعد امام (علیه السلام) میفرماید: اینها دیگر آدم هم نمیشوند و دچار لعن خداوند میشوند.
( وسائل الشیعه، ج 8، ص 317)
دشمن عقل
امام علی علیه السلام :
اَلْهَوى عَدُوُّ الْعَقْلِ؛
هواى نفس، دشمن خرد است.
شرح غرر: ج1، ص68